İDARİ YARGI PROJESİ

Ana proje paydaşlarının, idari yargıda Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri uygulamasının geliştirilmesi ve uygulaması ile ilgili Fransa deneyimi hakkında sorularına yanıt veren bir arka plan (soru-cevap) oluşturulmuştur.

Dünyanın yaşadığı pandemi süreci sebebiyle proje fişinde yer alan ve yapılması planlanan Fransa çalışma ziyaretinin yapılamamasından dolayı Fransa İdari Yargı yapısını tanımak ve bilhassa Fransa İdari Yargısında hali hazırda uygulanan Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları hakkında bilgi edinmek amacıyla Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü İdari Yargı Proje ekibinin çalışmaları doğrultusunda hazırlanan kapsamlı sorular Proje Uluslararası Uzmanı Doç. Dr. Karine GILBERG tarafından cevaplandırılarak bu rapor hazırlanmıştır.

Raporun 1. Bölümünde ‘‘Fransız İdari Yargı Sistemi ve Reformlarına Genel Bakış’’ başlığı altında aşağıdaki hususlarda açıklamalar yapılmıştır.

1.Fransa’daki genel idari yargı bağlamına ve en son reformlara dair kapsamlı bir anlayış.

2.Personelle ilgili konular

3.İlk derece mahkemeleri, istinaf ve temyiz aşamasında davaların sonuçlanma sureleri

hakkında genel bilgi

4. İdare usul kanununun bulunup bulunmadığı

5. Yürütmenin durdurulması sistemi var mıdır?

6. İstinaf ve temyizde alınan harç ve giderler nelerdir? İdari yargıda ön büro sistemi var mıdır?

7. İdari yargıda tanık dinleme bulunmakta mıdır?

8. İdari yargıda ihtisaslaşma var mıdır?

9. İdari yargıda adli tatil uygulanıyor mu? Uygulanıyorsa, zaman aralığı nedir?

10. İdari yargıda bilirkişi listeleri var mıdır? Varsa, bilirkişinin secim esasları nelerdir? Bilirkişiler kaç kişiden oluşmaktadır? Raporları birlikte mi yoksa ayrı ayrı mı hazırlamaktadırlar?

11. Kanun Yararına Temyiz müessesesi var mıdır? Var ise, kimler başvurabilir ve kişilerin hukuki durumuna göre sonuç doğurmakta mıdır?

 12. İdari yargıda tek hakimle görülen dosyalar hangileridir? Bu hususta yasal kıstas nedir?

Dosyaların yüzde kaçı (ilk derece mahkemeleri anlamında) tek hakimle görülmektedir?

13. İdari uyuşmazlıklara ilişkin grup davalarda pilot dava uygulamasına geçilmiş midir?

14. İdari yargıda gerekçeli karar yazılması kapsamında süre getirilmiş midir?

Raporun 2. Bölümünde ‘‘Fransız İdari Yargısında Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri (AUÇ)’’ başlığı altında aşağıdaki hususlarda açıklamalar yapılmıştır.

Bölüm 2:

1.Fransız idari yargısında AUÇ yöntemlerinin genel yapısı ve bu sistemin kamu politikası, kamu yararı, kamu zararı ve devlet memurunun yükümlülükleri ile ilgili kurallar bakımından nasıl işlev gösterdiği

2.Ombudsmanlık veya benzeri danışma birimleri mevcut mudur? Varsa, rolleri nelerdir?

3.İdari organlardaki iç değerlendirme sistemi nasıl çalışıyor?

4.Fransa’da AUÇ mekanizmaları kapsamında ele alınan idari uyuşmazlık türleri nelerdir? İmar davaları AUÇ vasıtasıyla nasıl çözüme kavuşturulmaktadır?

5.“Kamu Hizmeti Arabulucuları Şartı” nedir ve bu şartın faydaları nelerdir?

6. İdari yargıda arabulucular nasıl ihtisaslaşmaktadır? Bu arabulucular için gerekli nitelikler, yeterlilikler ve etik kuralları nelerdir? Kamu idareleri ve üçüncü taraflarla (söz konusu taraf bir vatandaşsa) nasıl çalışırlar? Arabulucular nasıl çalışır ve ihtisasları nelerdir?

7. Kamu idarelerinin (Bakanlıklar, Sosyal Güvenlik Kurumları, Gelirler Dairesi, Emniyet Müdürlüğü vb.) sulh komisyonlarında çalışan kendi arabulucuları var mıdır? Bunlar devlet Memuru statüsüne sahip midir? Bunların bağımsızlığı, tarafsızlığı ve sorumlulukları nasıl sağlanır?

8. Yargılama aşamasında hakimler veya kamu idaresi organları tarafından teşvik edilen herhangi bir arabuluculuk veya uzlaştırma sureci bulunmakta mıdır?

9. AUÇ olumlu sonuçlanmazsa ne olur? Vatandaşlar dava surecini devam ettirebilirler mi? AUÇ sonuçlarının kabulüne itiraz etmek mümkün müdür? Arabulucu veya AUÇ süreci ile ilgili herhangi bir şikayet mekanizması var mıdır?

10. AUÇ biçimlerini kullanmak isteyen vatandaşlara adli yardım sağlanıyor mu? Evet ise, hangi yöntemler altında sağlanıyor?

2.1. Fransız İdare Kanunu çerçevesinde AUÇ sisteminin gelişimi

     2.1.1. Bağlam: Fransız İdare Kanunu çerçevesinde AUÇ’nin gelişimi

2.2. Fransız İdare Kanunu uyarınca 3 ana AUÇ  mekanizması bulunmaktadır:

     2.2.1. İşlem

     2.2.2. Zorunlu ön idari temyiz (RAPO)

     2.2.3. Arabuluculuk ve uzlaşma (arabuluculuk için bkz. Kamu İdarelerinin Kamu ile

İlişkilerine Dair Kanun, Madde L. 421-1 ve devamı ile İdari Yargı Kanunu Madde L. 213-1 ve devamı)

      2.2.4. “Adli” AUÇ: Tahkim

2.3. AUÇ için farklı alanlar

Raporun 3. Bölümünde ‘‘Fransa’daki İdari Yargı Reformlarının Gelişimi ve AUÇ’’ başlığı altında aşağıdaki hususlarda açıklamalar yapılmıştır.

3.1. Fransa’da idari yargının mevcut durumu

3.2. Dava yükü ve 2014-2018 arasındaki gelişimi

3.3. Hakimlerin ve sicil memurlarının iş yükü: hakim ve sicil memuru başına düşen dava sayısı

3.4. Conseil d’etat’nın (Danıştay) teşkilatı ve rolünün odak noktası

3.5. İdari yargı reformları: ne zaman, neden ve nasıl?

3.6. İdari yargı sistemi teşkilatının reformu.

3.7. İdari yargı sistemine reform getiren, 31 Aralık 1987 tarihli ve87-1127 sayılı Kanun: idare istinaf mahkemesinin kurulması ve “adli görüş” usulünün uygulamaya koyulması.

     3.7.1. Reform gerekçeleri - İlk etapta: idari yargının iş yükü - amaç: VERİMLİLİK

     3.7.2. İdare İstinaf Mahkemelerinin (İİM) kurulmasına dair, 31 Aralık 1987 tarihli ve 87-1127 sayılı Kanun

     3.7.3. Reform metodolojisi

     3.7.4. Kanunun Etkileri

3.8. 13 Aralık 2011 tarihli ve 2011-1862 sayılı “davaların tevzi ve bazı usullerin suresinin azaltılmasına dair” Kanun

3.9. İnsan kaynakları: “Hakim ekibi”

4. Kanunlaştırma ve usullerin sadeleştirilmesi

4.1. Kanunlaştırma yoluyla usul hukukunun erişilebilirliğinin sağlanması

4.2. Usullerin sadeleştirilmesi ve hakime destek verilmesi

     4.2.1 2016 “JADE” Kararnamesi: Tek bir hakim tarafından görülen davaların genişletilmesi; bunun anlamı, tek bir hakimin vereceği kararda birden fazla alan olduğu (genişleme) anlamına gelmektedir.

4.3. Yazı işleri müdürlüğünün rolü

     4.3.1 E-davaların genelleştirilmesi: TELERECOURS (e-davalara dair2 Kasım 2016 tarihli ve 2016-1481 sayılı Kararname)

4.4. Mahkeme kararlarının erişilebilirliği ve okunabilirliği

     4.4.1. Mahkeme kararlarının okunabilirliği: adli karar taslaklarının hazırlanmasında netlik

     4.4.2. Mahkeme kararlarının yayınlanması ve bu kararlara tam olarak erişilebilmesi

5. Alternatif uyuşmazlık çözümü

5.1. Zorunlu ön idari temyiz (RAPO)

5.2. Arabuluculuk ve uzlaştırma (arabuluculuk için bkz. Kamu idarelerinin kamu ile ilişkilerine dair kanun, madde l. 421-1 ve devamı; idari yargı kanunu madde l. 213-1 ve devamı)

5.3. Adli AUÇ : Tahkim

6. İdari usullerin sadeleştirilmesi: idarenin yanıt vermediği durumlar

Raporun 4. Bölümünde ‘‘İlgili Fransız Kanun Maddeleri’’ başlığı altında mevzuata ilişkin bazı önemli kanun maddelerine yer verilmiştir.

4.1. İdari yargı kanunu

4.2. Fransız kamu ve idare arasındaki ilişkiler kanunu (CRPA)

Rapora ulaşmak için tıklayınız